Gedachten bij de week door ds. Wim Vermeulen.

Het was een week van veel verontwaardiging. De BOOS-uitzending over de kwalijke praktijken achter de coulissen bij The Voice of Holland is bijna tien (!) miljoen keer bekeken en er was nauwelijks een actualiteitenprogramma te vinden waarin het er niet over ging.

Wat me in alle ophef toch verbaast, is de grote hoeveelheid verbazing in de ophef – als je begrijpt wat ik bedoel. Ik denk aan alle reacties in de trant van ‘Hoe kon dit allemaal gebeuren, en dat bij zo’n sympathiek programma!’ Ik dacht: dat is toch wel heel naïef. Juist een programma als The Voice zou als het om dit soort dingen gaat al lang onder een vergrootglas hebben moeten liggen. Jonge vrouwen en meisjes, oudere mannen, competitiedrang, een mogelijk wenkend carrièreperspectief voor deelnemers… dat is alles bij elkaar een tamelijk broeierige mix van potentieel gevaarlijke ingrediënten.

Toch begrijp ik de verbazing in de ophef ook wel. Diep, heel diep in ons allemaal zit de neiging om voortdurend te denken dat het allemaal wel meevalt, zeker als het over onszelf gaat. ‘Ik bedrieg mezelf zo graag, en zo vaak’, schreef collega Margriet van der Kooi een keer in één van haar bijzondere boekjes. Van haar leerde ik ook dat het nodig is om een ‘gezonde zondeleer’ te ontwikkelen. Natuurlijk, er zijn tijden geweest dat er over zonde werd gesproken en geschreven op manieren die manipulatief en psychisch schadelijk waren. Maar inmiddels ligt het gevaar aan de andere kant van het spectrum: we weten met de zonde geen raad, en als ze zich onmiskenbaar aandient, hebben we er geen woorden voor.

Dat dat ons duur kan komen te staan, laat de populaire serie Dopesick (aanrader, te bekijken op Disney+) feilloos zien. Het medicijn OxyContin (‘Wat kan er nu mis zijn met een medicijn!?’) dat de hemel op aarde zou moeten brengen (Nooit meer pijn!) blijkt honderdduizenden Amerikanen de dood ingejaagd te hebben en miljoenen levens en relaties te hebben ontwricht. Ook hier geldt: een gezonde zondeleer helpt om te begrijpen wat er gebeurd is, en zou veel leed hebben kunnen voorkomen. Maar we bedriegen onszelf en elkaar zo graag.

Over dat bedriegen van onszelf gesproken: zelfs emeritus-paus Benedictus XVI schijnt er tijdens zijn pontificaat niet helemaal aan ontkomen te zijn. Achteraf gezien pakte hij misbruiksignalen niet voortvarend genoeg op en gaf hij als aartsbisschop van München veel teveel ruimte aan de bij nader inzien sektarische beweging ‘Integrierte Gemeinde’, waarbinnen veel psychisch en spiritueel misbruik plaatsvond, zoals recent is gebleken.  ‘Ik geloof werkelijk niet dat paus Benedictus kwaad in de zin had’, zei één van de slachtoffers van de Integrierte Gemeinde voor de Duitse televisie. ‘Ik denk dat hij zich werkelijk niet kon voorstellen dat mensen tot zulk kwaad in staat waren, en hij was gevoelig voor alle aandacht die hij van hen kreeg.’

Van een andere kerkleider leerde ik als het gaat om zonde juist een belangrijke les. Aan de Anglicaanse aartsbisschop Justin Welby werd tijdens een interview ooit gevraagd of hij nooit eens moe werd van alle gedoe in de kerk. Zijn antwoord kwam ongeveer hier op neer: ‘We zouden eerder moe moeten worden van deze vraag. Als de kerk de plek is waar Christus met zondaren samenwoont, moet het ons niet verbazen dat er op een plek waar veel zondaren bij elkaar zijn, veel zonde aan het licht komt’. Over een gezonde zondeleer gesproken!