gedachten bij de week door ds. Wim Vermeulen

Heb je ooit in je leven een processie meegemaakt? Zo’n liturgische optocht door de straten van de stad waarbij – soms onder begeleiding van fanfaremuziek – een Maria- of ander heiligenbeeld plechtig rondgedragen wordt? Het zou zomaar kunnen, dat je er deze vakantie eentje tegen het lijf loopt. Hier in Utrecht hebben we de jaarlijkse Willibrordprocessie. Voor veel protestanten – vermoedelijk ook voor u en jou – is zoiets een aardige ver-van-hun-bed-show. Toch heeft de processie Bijbelse wortels. Komende zondagmiddag lezen we in de kerk Nehemia 12 en daar komen we een heuse processie tegen. Wat ons die te zeggen heeft, daarover komende zondag meer. Nu een fragment uit een interview met de Duitse theoloog Bernd Wannenwetsch. Hij is beroepshalve erg geïnteresseerd in het fenomeen ‘processie’ en legt aan Herman Paul en Bart Wallet uit waarom:

‘Een processie bestaat uit een optocht door de stad, waarbij op belangrijke plaatsen werd gebeden en gezongen. Zo bevestigde de processie aan de ene kant de topografie van de stad. Aan de andere kant relativeerde ze die juist. De tocht was namelijk ook een pelgrimage, een verbeelding van de reis naar het échte, eeuwige vaderland. Je merkt dat het christelijke leven ontspringt aan de liturgie. En dat niet alleen op zondag, in de beslotenheid van het kerkgebouw, maar ook daarbuiten. De processie draagt de liturgie letterlijk de straat op, het leven in. Dat heeft ook iets dubbelzinnigs. Er is altijd het gevaar dat je door buitenstaanders niet begrepen wordt. Je loopt ook het risico je aan te passen aan de verwachtingen van anderen of de heidense ‘polis’ te voorzien van een christelijk stempel van goedkeuring – bijvoorbeeld als je kritiekloos de belangrijkste gebouwen van de stad zou zegenen. Tegelijk stelt de processie juist de politieke orde van de stad onder kritiek. Ze getuigt namelijk van een andere werkelijkheid. Dat verklaart waarom ten tijde van de Vroege Kerk de Romeinse overheid de processies aan strenge regelgeving onderwierp. Als christenen een heilzame bijdrage kunnen leveren aan het publieke leven, of zelfs de politieke orde in christelijke zin kunnen bijsturen, dan moeten ze die kans met beide handen aangrijpen. Er is echter één voorwaarde: de kerk moet zelf mogen uitleggen wat zij bedoelt en zich niet uitleveren aan een ander taalveld dan ze zelf, elke week opnieuw, in de liturgie ontvangt’.

(vrij naar: Herman Paul & Bart Wallet, Oefenplaatsen – Tegendraadse theologen over kerk en ethiek, Zoetermeer 2012)

De Jacobiprocessie als jaarlijks terugkerend gebeuren zie ik nog niet zo snel voor me. Maar als we opnieuw leren bedenken wat ons geloof met het dagelijkse leven in de stad te maken heeft, lijkt me dat geestelijke winst. Een mooi thema om deze zomer nog eens te overdenken.

ds. Wim Vermeulen