Gedachten bij de week door ds. Willem Jan de Hek

“Jaar van genade 1654. Maandag, 23 november, Feest van de Heilige Clemens […] Van ongeveer 22.30 tot 0.30 uur. Vuur. God van Abraham, God van Isaak, God van Jacob, niet van de filosofen en geleerden. Zekerheid, zekerheid; gevoel, vreugde, vrede. God van Jezus Christus. […] De wereld en alles vergetend, behalve God. Hij is enkel te vinden langs de wegen van het evangelie. Grootsheid van de menselijke ziel. […] Vreugde, vreugde, vreugde, tranen van vreugde. Ik verwijderde me van hem: Mijn God, zult Gij mij verlaten? Moge ik niet voor eeuwig van Hem gescheiden worden.”

Twee weken geleden bogen ongeveer veertig deelnemers van ViaFilosofie zich over dit citaat van Blaise Pascal, de zeventiende-eeuwse Franse filosoof, wiskundige en wetenschapper. Het is een bijzonder citaat, want men trof deze tekst pas na de dood van Pascal aan, op een briefje ingenaaid in de zoom van zijn jas. Het is de persoonlijke beschrijving van een mystieke gebeurtenis die een diepgaande invloed heeft gehad op het leven en het werk van Pascal. Deze ervaring inspireerde hem onder meer om zijn Pensées te schrijven, waarin hij woorden geeft aan zijn theologische en filosofische overtuigingen.

Op de ViaFilosofie-avond vertelde dr. Arjan Plaisier uit Amersfoort ons hoe hij jaren geleden onder de indruk was geraakt van het werk van Pascal. Het had hem geholpen om hoofd en hart met elkaar te verbinden. Zo stelt Pascal bijvoorbeeld dat het menselijke hart redenen heeft die de rede overstijgen, en dat deze redenen een belangrijke rol kunnen spelen in ons spirituele leven. Ons geloof is niet uitsluitend op rationele overwegingen gebaseerd. Ook het hart speelt een cruciale rol in het proces van overgave aan God. Volgens Pascal zijn er eenvoudigweg grenzen aan wat de rede kan begrijpen en kan het hart een soort van intuïtieve kennis hebben die de rede niet kan bevatten.

Tijdens gesprekken met mensen om mij heen kom ik ze allebei tegen: er zijn mensen van het hoofd en mensen van het hart. Voor de één is logische argumentatie heel belangrijk, ook als het om het geloof gaat, terwijl de ander liever teruggrijpt op de meer intuïtieve kennis van het hart. Sommigen gemeenteleden voelen zich dan ook niet zo thuis bij een activiteit die vooral op het ‘denken’ is gericht (en eerlijk is eerlijk, daar zijn er best wel veel van in onze kerk). Maar bij ViaFilosofie kwamen we erachter dat dit eigenlijk een schijntegenstelling is. Hoofd en hart kunnen niet zonder elkaar. “Het hart heeft redenen die de rede niet kent.” Het advies van dr. Plaisier was dan ook om je onder te dompelen in de praktijk van het christelijk geloof. Gewoon meedoen – met samen vieren, samen bidden, samen luisteren, samen nadenken en samen de handen uit de mouwen steken voor mensen om ons heen.

Hoofd en hart verbinden. Dat is wat we bij ViaJacobi willen doen. En we doen het op allerlei verschillende manieren. Weet je welkom om mee te doen! Komende maand staan er weer boeiende activiteiten op het programma:

• een Jacobidebat op 16 november;
• een nieuwe avond ViaFilosofie op 21 november;
• een heus Nick Cave-diner op 6 december en
• ViaPlandelen (wandelen en plastic ruimen) aan het begin van het nieuwe jaar.

Informatie is te vinden op www.viajacobi.nl. En heb je zelf een goed idee voor een ViaJacobi-activiteit waarin hoofd en hart samenkomen? Schroom dan niet om dat idee voor te leggen.