Gedachten bij de week door ds. Willem Jan de Hek

“De stad als schuilplaats.” Dat is de thema van een mooie expositie die op dit moment dagelijks te zien is in de Domkerk. Al eeuwenlang ontvluchtten mensen om diverse redenen hun land om een veilige plek elders te gaan vinden. Die plek vonden sommigen van hen ook in de stad Utrecht. Voor deze expositie bracht een aantal studenten Illustration aan de Hogeschool voor de Kunsten de geschiedenis van het vluchtelingenbeleid in het algemeen en van de vluchtelingenstromen rond de stad Utrecht in beeld. Wat betekent een stad voor vluchtelingen? Wie door de tentoonstelling loopt krijgt een chronologisch overzicht van de geschiedenis van vluchtelingen die in Utrecht een schuilplaats vonden: van de Zuid-Nederlandse vluchtelingen in 1568 tot de Oekraïense vluchtelingen in 2022.

Indrukwekkend is de verbeelding van de recente Afghaanse vluchtelingenstroom. Je ziet een grote zandloper die door een enorme hand wordt vastgehouden. De bovenste helft van de zandloper verbeeldt een Afghaanse stad – een stad op zijn kop dus. En alsof er aan de zandloper geschud wordt vallen de vluchtelingen bij bosjes naar beneden. De onderste helft van de loper verbeeldt de stad Utrecht. Een enkele Afghaan valt zo de stad in. Maar er zijn er ook een heleboel die blijven steken in de nauwe hals van de zandloper. Daar is het inmiddels één grote kluwen mensen geworden – de vluchtelingencrisis in een enkel beeld gevat.

Die Afghaanse stad is dus een wereld op zijn kop, want ze bevindt zich in de bovenste helft van de zandloper. Maar wat er eigenlijk gebeuren als die enorme hand die de zandloper vastheeft de loper ineens helemaal omdraait? Het is een vraag die zomaar bij me opkwam toen ik deze illustratie op mij in liet werken. En van wie is die hand eigenlijk? Boeiend als een kunstwerk zulke vragen bij je weet op te wekken en je op deze manier aan het denken zet. En dat geldt eigenlijk wel voor de hele expositie. Van harte aanbevolen dus!

Mooi trouwens, dat deze expositie in een kerk wordt gehouden. De stad als schuilplaats – daar mogen de kerken een belangrijke rol in spelen. In het groot: als het bijvoorbeeld gaat om het aanbieden van verblijfplaatsen voor asielzoekers die bij onze grenzen aankloppen. Maar ook in het klein: door gewoon als kerk gastvrij aanwezig en beschikbaar te zijn in de stad. In de Jacobikerk zie je dat op de maandagen heel concreet gebeuren. Als er ’s ochtends een inloop is voor dak- en thuislozen. Elke week weer zorgt een enthousiaste groep vrijwilligers ervoor dat er iets te eten is en dat er mensen beschikbaar zijn voor een gesprek. Elke twee weken gebeurt iets dergelijks ook op maandagavond, bij de open maaltijden in de Pelgrimszaal. En sinds enige tijd gebruikt ds. Marieke Sillevis op maandagmiddag de Jacobikerk voor haar spreekuur voor uitgeprocedeerde asielzoekers. De kerk als schuilplaats. Niet alleen voor onszelf – als we mogen schuilen bij het altaar – maar óók voor de mensen die God op onze weg brengt.