Gedachten bij deze week

Sinds kort staat de ‘kluis van Alyt Ponciaans’ in ons kerkgebouw zes dagdelen per week ter beschikking aan Utrechters die behoefte hebben aan een stiltemoment. En daar wordt dankbaar gebruik van gemaakt. Zowel door betrokken gemeenteleden als door buurtbewoners, die onze kerk tot voor kort alleen maar van de buitenkant kenden. De reacties zijn onverdeeld positief. Om zomaar een paar quotes uit het gastenboek door te geven: “Wat is dit heerlijk hier! De rust, de stilte, de ruimte om te denken.” “Lezen, bidden, schrijven, meer wilde ik hier niet doen. Stil worden voor God, leven in het moment. Ik word er deels toe ‘gedwongen’ bij gebrek aan werk en inkomsten.” En: “Inspiratievol in eenzaamheid, rijk in gedachten, komend tot innerlijke rust.”

Wat is dat toch met ‘heilige ruimtes’? Hebben die inderdaad iets uníeks, iets wat andere plekken niet te bieden hebben? Dat is een intrigerende vraag. Want zeg nu zelf: je kunt toch overál kerk-zijn? Het is boeiend (en begrijpelijk) dat die vraag juist in deze tijd opnieuw gesteld wordt. Aan de ene kant is er de positie die zegt dat de kerk gewoonweg niet zónder gewijde ruimtes kan. Kardinaal Joseph Ratzinger (de latere Paus Benedictus XVI) schreef een theologische reflectie op de liturgie, waarin hij ook een hoofdstuk wijdde aan “tijd en ruimte in de liturgie”. Hij laat zien dat rooms-katholieke kerkgebouwen twee brandpunten hebben: de plaats waar het Evangelie opengaat én de plaats waar de eucharistie wordt gevierd. Dat sacrament stelt Christus present in de gemeente. En wel op een heel concreet moment in ónze tijd en op een heel concrete plek in ónze ruimte. Dat krijg je thuis voor de laptop niet zomaar voor elkaar. Aan de andere kant is er de positie die zegt dat het er toch helemaal niet toe doet, wáár en wanneer je viert? Iemand schreef deze week in het ND: “De eerste 200 jaar van onze jaartelling hadden we helemaal geen kerken. We kwamen bij elkaar in huizen, grotten en op het open veld. Wat als we besluiten om de gebouwen even de gebouwen te laten?”

Ergens tussen die twee posities moeten al die kerkenraden en kerkbesturen in ons land de komende weken op zoek naar de beste manier om de kerkdiensten in te vullen. Volgens mij is het belangrijk om vooral dít uitgangspunt in het oog te houden: dat wij voor het ingrijpen van de hemel in onze aardse werkelijkheid altijd afhankelijk zijn van Gods Geest. En dat het gebed om die Geest daarom cruciaal is. Vorige week las ik (bij de preekvoorbereiding voor afgelopen zondagochtend) een artikel van dr. A. Noordegraaf. Geen onbekende naam in de Jacobikerk; hij was predikant in onze stad en daarna docent aan De Vijverberg en aan de kerkelijke opleiding van de NHK. Vijftien jaar geleden beantwoordde hij in Kontekstueel de vraag hoe we moeten spreken over de hemel in relatie tot het aardse leven. Wat hij schreef raakte me. Noordegraaf noemt de hemel “de ruimte van Gods liefde”. Het is de plaats van waaruit God reddend spreekt én handelt. “Het heilswerk van God vanuit de hemel geeft zin aan de geschiedenis. Door de crises heen baant de Here de weg naar zijn toekomst, naar de dag waarop alle antimachten tenietgedaan worden en Gods Rijk voor aller ogen zichtbaar wordt.” Die hemel kan zomaar ingrijpen in onze werkelijkheid. Daar heb je op zichzelf geen kerkgebouw voor nodig. Tegelijkertijd leert de ervaring dat juíst kerken plekken zijn waar de hemel heel dichtbij kan komen. Herkenbaar? Of helemaal niet? Ik ben benieuwd… voel je vrij om te reageren!

Hoe dan ook vieren wij komende zondag met elkaar het Pinksterfeest: de komst van de heilige Geest. We verlangen ernaar om over de Geest te horen. En we bidden om de vervulling mét die Geest. We kunnen niet zonder. Opvallend trouwens: als de leerlingen Jezus naar de hemel hebben zien gaan, vertrekken zij naar Jeruzalem. “Waar ze voortdurend in de tempel waren en God loofden.” (Lk 24,53) Dát is dus de plek waar het allemaal begint. Maar vervolgens brengt de Geest óók verder. Lees daar het boek Handelingen maar op na – wat we de komende weken in de ochtenddiensten ook willen gaan doen. Het is alsof er een steentje in het water is gevallen, en de kring steeds breder wordt getrokken. Want de Geest doorbreekt de grenzen, die door mensen zijn gemaakt. Een heel gezegend Pinksterfeest gewenst!

Namens de predikanten,

ds. Willem Jan de Hek

Eerdere gedachten:

23-05-2020
16-05-2020
09-05-2020
02-05-2020
25-04-2020
18-04-2020
11-04-2020 
04-04-2020
28-03-2020
21-03-2020
14-03-2020